Idealny kształt zęba tnącego

Jeśli właśnie stałeś się szczęśliwym posiadaczem jednej z dostępnych na rynku pilarek spalinowych, elektrycznych czy akumulatorowych za jakiś czas nieuchronnie zmuszony zostaniesz zmierzyć się z zadaniem wyboru odpowiedniego łańcucha tnącego do posiadanego modelu piły.

Oczywiście najłatwiej jest udać się z wysłużonym łańcuchem do najbliższego punktu usługowego celem doboru nowego łańcucha o odpowiednich parametrach przez wyspecjalizowanego w tym temacie pracownika.

W codziennym natłoku obowiązków często jednak nie mamy na to czasu zwłaszcza, że łańcuchy tnące to części uniwersalne, które bez względu na producenta z powodzeniem możemy zastosować w pilarkach każdej marki. W internecie kupisz łańcuch tnący do każdego modelu piły i to wygodnie bo bez wychodzenia z domu - wystarczy kliknąć. Szukasz łańcucha renomowanych producentów takich jak: Husqvarna, Stihl, Oregon, a może chcesz aby łańcuch tnący był z tej samej firmy co Twoja pilarka - to nie ma problem. Problem może pojawić się wtedy kiedy nie do końca wiesz  jaki łańcuch najwydajniej sprawi się w pracy jaką wykonujesz.

Podstawa to zaznajomienie się z kilkoma głównymi parametrami układu tnącego:

1. ilość ogniw prowadzących łańcucha – czyli ogniw poruszających się w rowku prowadnicy (zazwyczaj jest ich 2 razy więcej niż zębów tnących za wyjątkiem łańcuchów o nieparzystej liczbie ogniw). Parametr ten oznacza się za pomocą symbolu DL (z ang. Drive Links)
   

2. podziałka łańcucha – czyli odległość pomiędzy osiami pierwszego i trzeciego nita łańcucha (w dowolnym jego miejscu) podzielona przez dwa i wyrażona w calach. Podziałka dla wszystkich elementów układu tnącego (łańcucha, prowadnicy i bębna sprzęgła) musi być taka sama. Najczęściej występujące podziałki to: 3/8 cala - odległość pomiędzy trzema nitami to ok. 19mm i 0,325 cala - odległość pomiędzy trzema nitami to ok. 16,5mm. Rzadziej spotkać można łańcuch o podziałce .404 cala używany w pilarkach o bardzo dużej mocy oraz łańcuch o podziałce 3/4 cala - największy z produkowanych łańcuchów wykorzystywany w harvesterach i stacjonarnych urządzeniach tnących, takich jak traki.
   

3. szerokość ogniw prowadzących w łańcuchu – mierzona jest w części ogniwa wchodzącego do rowka prowadnicy. Popularne  grubości to: 1,3m, 1,5mm, 1,6mm. 

Mamy zatem do wyboru łańcuch pilarki:

• Łańcuch o podziałce 3/8" – lekki łańcuch tnący stosowany w małych pilarkach spalinowych. Nazywany potocznie Hobby lub Picco. Produkowany w wersjach o grubości ogniw prowadzących:
  - Standard 1,3 mm
  - Microlite  1,1 mm
• Łańcuch o podziałce .325" – łańcuch stosowany w profesjonalnych pilarkach łańcuchowych. Odległość między kolejnymi ogniwami mniejsza niż w 3/8" co pozwala na wydajniejsze i szybsze cięcie. Produkowany w wersjach o grubości ogniw prowadzących:
  - Standard 1,5 mm
  - Microlite 1,3 mm
  - Pilarki Stihl 1,6 mm
• Łańcuch standard o podziałce 3/8" – wykorzystywany przez profesjonalnych użytkowników w pilarkach o dużej mocy (powyżej 3,5 KM). Produkowany w wersjach o grubości ogniw prowadzących:
  - Standard 1,5 mm
  - Pilarki Stihl 1,6 mm
• Łańcuch o podziałce .404" – używany wyłącznie w pilarkach o bardzo dużej mocy. Przede wszystkim wykorzystywany jest jako standard w kombajnach leśnych (harvesterach). Produkowany w wersjach o grubości ogniw prowadzących:
  - Standard 1,6 mm
  - Standard 2,0 mm
• Łańcuch o podziałce 3/4" – profesjonalny, największy z dostępnych łańcuch tnący.  Dostępny jest tylko jeden typ tego łańcucha o grubości:
  - Standard 3,0 mm Dodatkowym parametrem, który pozwala zorientować się z jakim łańcuchem tnącym mamy do czynienia to kształt zęba tnącego. I tu w zależności od pracy jaką wykonujemy naszą pilarką możemy pokusić się o wybór łańcucha, którego krawędź tnąca w przekroju daje kąt prosty (tak zwane pełne dłuto /ang. chisel/ popularnie zwane „kanciak”) lub łańcucha, w przekroju zaokrąglonego, ściętego na płask pod kątem 45 stopni (tak zwane półdłuto /ang. semi-chisel/)

Łańcuchy o profilu pełnego dłuta mają zaostrzone ogniwa o większej wytrzymałości z lepszą zdolnością i szybkością cięcia. Część tnąca zęba jest krótsza niż w półdłucie. Łańcuch jest agresywniejszy, przez co polecany dla profesjonalistów do dużych prac przy pozyskiwaniu drewna, np. zręby. Dzięki zastosowaniu pełnego dłuta uzyskujemy finalnie większy wiór i tzw. czyste cięcie. Najczęściej dłuta o takim profilu stosowane są w pilarkach o mocy powyżej 2,5 KM. Należy jednak zaznaczyć, iż przez to, że łańcuch tnie praktycznie samym wierzchołkiem jest podatniejszy na szybsze stępienie. Pamiętajmy, że przy ścince często mamy do czynienia z zanieczyszczonym drewnem więc tępienie łańcucha o kształcie pełnego dłuta jest zdecydowanie szybsze. Ostrzenie łańcucha typu pełne dłuto wykonujemy pod katem 25º.

Łańcuchy o profilu półdłuta tną nieco wolniej niż pełne dłuto, jednakże są bardziej odporne na pracę w trudnych warunkach, z zanieczyszczonym materiałem (drewno zanieczyszczone ziemią, piaskiem), wolniej też ulegają stępieniu. Półdłuto lepiej „sprawuję się” przy pracy z twardą sosną czy w liściastym lesie oraz przy pozyskiwaniu sortymentów drzew, np. poprzez odcięcie naziemnej części drzewa od karpy. Dłuta o takim profilu są polecane zarówno dla profesjonalistów jak i amatorów cięć przydomowych. Należy jednak pamiętać, że łańcuchy te są mniej wydajne aniżeli profesjonalne pełne dłuto. Ostrzenie łańcucha typu pół dłuto wykonujemy pod katem 30º.

„Wariacją” w temacie półdłuta jest tzw. ścięte dłuto /ang. chamfer chisel/ nie wymagające tak częstego ostrzenia jak pełne dłuto czy półdłuto. Polecany dla okazjonalnych użytkowników pilarek lub do pilarek elektrycznych. Łańcuch o profilu zęba w kształcie ściętego dłuta o ostrym profilu z dwoma narożami tnącymi – przypominającym w przekroju znak zapytania.

Wysokość zęba tnącego nad ogranicznikiem w obu rodzajach łańcucha (pełne dłuto i półdłuto) jest taka sama, więc grubość skrawanego wióra pozostaje w rezultacie jednakowa.